با توجه به اهمیت وجایگاه ویژه‌ای که امر به معروف و نهی از منکر در منابع اسلامی برخوردار است می توان به طور کلی برکات وثمرات ارزشمند این فریضه‌ی الهی را در چهار محور کلی مورد بررسی قرار داد.

الف: برکات معنوی

برکات معنوی در خصوص انجام این فریضه و حکم الهی  دارای اقسام مختلفی است از جمله:

نجات از قهر الهی

خداوند متعال در آیات نورانی قرآن مجید کسانی که فریضه ی ارزشمند امر به معروف را رها کردند به شدت توبیخ می فرمایداز این رو انجام این وظیفه موجب امان از قهر الهی می باشد.

«کانُوا لا یَتَناهَوْنَ عَنْ مُنکَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ ما کانُوا یَفْعَلُونَ[مائده/80] [و] از کار زشتى که آن را مرتکب مى‏شدند، یکدیگر را بازنمى‏داشتند. راستى، چه بد بود آنچه مى‏کردند»

از این رو امام محمدباقر علیه السلام می فرماید:

أوحَى اللّه‏ُ تَعالى إلى شُعَیبٍ النَّبِىِّ إِنّى مُعَذِّبٌ مِن قَومِکَ مِائَةَ أَلفٍ: أَربَعینَ أَلفا مِن شِرارِهِم وَسِتّینَ أَلفا مِن خیارِهِم فَقالَ: یارَبِّ هؤُلاءِ الشرارُ فَما بالُ الخیارِ؟! فَأَوحَى اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ إِلَیهِ: داهَنُوا أَهلَ المَعاصى فَلَم یَغضِبُوا لِغَضَبى؛[1]

خداى تعالى به شعیب پیامبر وحى فرمود که: من صد هزار نفر از قوم تو را عذاب خواهم کرد: چهل هزار نفر بدکار را، شصت هزار نفر از نیکانشان را. شعیب عرض کرد: پروردگارا! بدکاران سزاوارند اما نیکان چرا؟ خداى عزوجل به او وحى فرمود که: آنان با گنهکاران راه آمدند و به خاطر خشم من به خشم نیامدند.»

بهره‌مندی از ثواب کثیر

کما اینکه امام علی علیه السلام فرمودند:

و همه اعمال نیکو و جهاد در راه خدا در پیش امر بمعروف و نهى از منکر نیست مگر مانند آب دهن انداختن در دریاى پهناور (چون قوام اسلام بامر بمعروف و نهى از منکر مى‏باشد)»[2]

نشانه بهترین مردم

پیامبر اکرم (ص) فرمودند  بهترین شما کسی است که مردم را به معروف دعوت کند و منکر نهی نماید.[3]

ب: برکات اقتصادی امر به معروف و نهی از منکر

یکی از چیزای که باعث توقف برکات الهی بربندگان می شود که به تبع باعث موجبات رکود اقتصادی و مشکلات معیشتی را به دنبال دارد موضوع نافرمانی خداوند متعال و تن ندادن به اوامر الهی است. در این خصوص روایات متعددی وجود دارد برای نمونه امام محمد باقر علیه السلام می فرماید:

«سَمِعْتُهُ یَقُولُ‏ أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ سَنَةٍ أَقَلَّ مَطَراً مِنْ سَنَةٍ وَ لَکِنَّ اللَّهَ یَضَعُهُ حَیْثُ یَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ جَلَالُهُ إِذَا عَمِلَ قَوْمٌ بِالْمَعَاصِی صَرَفَ عَنْهُمْ مَا کَانَ قَدَّرَ لَهُمْ مِنَ الْمَطَرِ فِی تِلْکَ السَّنَةِ إِلَى غَیْرِهِمْ وَ إِلَى الْفَیَافِی وَ الْبِحَارِ وَ الْجِبَال‏[4]

امام باقر (ع) میفرمود سالى از سالى کم‏باران‏تر نیست ولى خدا آن را هر جا خواهد ببارد براستى چون مردمى نافرمانى کنند خداى جل جلاله آنچه باران براى آنها مقدر است در آن سال از آنها بدیگران گرداند و به بیابان‏ها و دریا و کوه ببارد

امام محمد باقرعلیه السلام در روایتی ارزشمند امر به معروف و نهی از منکررا موجب آبادی سرزمین ها بیان میفرماید[5] این مطلب گویایی این است که مردم با احیای این فریضه مهم موجب نزول برکات الهی می شود.به طور مثال اگر مردم در برابر کم فروشی و ربا سکوت نکنند. این امر باعث می شود اثرات سوء این گناه شوم از دامان جامعه کوتاه شود.

ج: موجب تشکیل مدینه فاضله و جامعه آرمانی

لازمه رسیدن به جامعه ایدال و آرمانی این است که مردم نسبت به سعادت و شقاوت هم نوعان خود دغدغه دینی داشته باشد از این رو به هر اندازه در این امر مصمم و جدی باشند بهتر می توانند مشکلات و بدی های موجود در جامعه از بین برند. از این رو خداوند متعال می فرماید کسانی سعادتمند هستند که این فریضه‌ی مهم را احیا نمایند.

«وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ [آل عمران/104] و باید از میان شما، گروهى، [مردم را] به نیکى دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتى بازدارند، و آنان همان رستگارانند.»

د: برکات سیاسی امر به معروف ونهی از منکر

از بین بردن تسلط افراد شرور و بد از دامان جامعه از جمله برکات این فریضه‌ی ارزشمند معرفی شده است.پیامبر اکرم( صلی الله علیه واله و سلم) می فرماید:

«إذا لَم یَأمُروا بِمَعروفٍ وَلَم یَنهَوا عَن مُنکَرٍ وَلَم یَتَّبِعوا الأخیارَ مِن أهلِ بَیتى ، سَلَّطَ اللّه‏ُ عَلَیهِم شِرارَهُم ، فَیَدعوا عِندَ ذلِکَ خِیارُهُم فَلا تُستَجابُ لَهُم؛[6]هرگاه (مردم) امر به معروف و نهى از منکر نکنند، و از نیکان خاندان من پیروى ننمایند، خداوند بدانشان را بر آنان مسلّط گرداند و نیکانشان دعا کنند امّا دعایشان مستجاب نشود.»

_______________________________________

[1] کافى، ج5، ص56، ح1

[2] نهج البلاغه ، ج‏6 ؛ ص1264

[3] خیر النّاس أقرؤهم و أفقههم فی دین اللَّه و أتقاهم للَّه و آمرهم بالمعروف و أنهاهم عن المنکر و أوصلهم للرّحم.(نهج الفصاحه ، 468 ح1499

[4] ابن بابویه، محمد بن على، الأمالی (للصدوق)، 1جلد، کتابچى - تهران، چاپ: ششم، 1376ش. ص308

[5] إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ سَبِیلُ الْأَنْبِیَاءِ تَحِلُّ الْمَکَاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظَالِمُ وَ تُعْمَرُ الْأَرْضُ: (الکافی (ط - الإسلامیة) ؛ ج‏5 ؛ ص56ِ ح1

[6] ابن بابویه، محمد بن على، الأمالی (للصدوق)، 1جلد، کتابچى - تهران، چاپ: ششم، 1376ش. ؛ النص ؛ ص308